Druhny i Druhowie - Witam ponownie.
Myślę o szóstce - i bije się z myślami czy człowiek na szóstkę oldboyowy harcerz to człowiek sprawny fizycznie i umysłowo, wesoły i bez osteoporozy. O poprawieniu pamięci porozmawiamy w innym artykule. W jednym z pierwszych artykułów pozwoliłem sobie zamieścić zestaw ćwiczeń. Mniemam, że zadanie jest wykonywane. Ale niekiedy mamy z tym problem, bo nie jesteśmy pewni, czy za naszym ograniczeniem sprawności nie jest odpowiedzialny tylko wiek czy może coś innego. Pozwolę sobie zwrócić uwagę na jeden aspekt, który należy sprawdzić
- Czy nie mamy osteoporozy.
- A cóż to jest ta osteoporoza
Osteoporoza to choroba, która dotyka układ szkieletowy człowieka. W przebiegu tej choroby dochodzi do zmniejszenia gęstości kości oraz zaburzeń w spójności ich tkanek, co skutkuje znacznie wyższą podatnością na złamania, które mogą pojawiać się nawet przy niewielkich obciążeniach. Osteoporoza dotyczy przede wszystkim kobiet w wieku postmenopauzalnym, ale schorzenie to może dotykać również starszych mężczyzn. Za złamanie związane z osteoporozą uważa się tak zwane złamanie niskoenergetyczne. Szacuje się, że w Polsce na osteoporozę choruje 2,1 mln osób, z czego 1,7 mln to kobiety, a ryzyko jej wystąpienia rośnie wraz z wiekiem.
Osteoporoza jest o tyle niebezpieczna, że we wczesnych stadiach swojego rozwoju nie daje żadnych objawów, które mogłyby być zauważone przez pacjenta bez wykonywania specjalistycznych badań. Rozpoznanie zazwyczaj jest stawiane dopiero w momencie, gdy zacznie dochodzić do patologicznych złamań – stąd też niezwykle ważna jest odpowiednio wcześnie wdrożona profilaktyka mająca na celu zapobieganie rozwojowi osteoporozy.
Dodatkowo u osób znajdujących się w grupach ryzyka związanych z tym schorzeniem należy regularnie wykonywać badania, które umożliwią wczesne wykrycie osteoporozy.
A czynnikami zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia osteoporozy to między innymi:
- nadmierne spożywanie alkoholu
- niedobory witaminy D (które w populacji polskiej obecne są nawet u prawie 90% osób)
- palenie tytoniu
- niedobory żywieniowe, przede wszystkim zbyt niskie spożycie wapnia i fosforu
- brak aktywności fizycznej połączony z niedowagą (kości wzmacniane są przez całe życie poprzez poddawanie ich obciążeniom)!
Najsilniejszymi czynnikami ryzyka są:
- płeć żeńska,
- niska masa ciała,
- niewielka aktywność fizyczna,
- długa terapia GKS lub innymi lekami (np. heparyną).
Dodatkowo osteoporoza może być schorzeniem wtórym wywoływanym przez zaburzenia w funkcjonowaniu innych narządów lub też ogólnoustrojowe jednostki chorobowe, takie jak między innymi:
- hipogonadyzm, czyli zaburzenia funkcji jąder lub jajników, który prowadzi do niewyrównanych poziomów hormonów płciowych
- zaburzenia endokrynologiczne dotykające różnych narządów układu hormonalnego, m.in. zespół Cushinga, niedoczynność i nadczynność tarczycy, akromegalia, cukrzyca (zarówno typu 1 jak i 2) i zaburzenia czynności przytarczyc (które odpowiedzialne są za regulację gospodarki wapniowej organizmu)
- zespoły złego wchłaniania skutkujące nieprawidłowym pobieraniem określonych związków chemicznych ze spożywanych pokarmów
- choroby autoimmunologiczne, szczególnie te związane ze zmianami reumatycznymi w obrębie stawów, jak na przykład RZS
- przewlekłe zaburzenia czynności nerek
- niektóre choroby onkologiczne, szczególnie te związane z układem krwiotwórczym
- długotrwałe unieruchomienie pacjenta
- długotrwałe stosowanie niektórych leków także zwiększa ryzyko rozwoju osteoporozy.
Jak temu zaradzić – stosować profilaktykę
- Prawidłowe odżywianie się i aktywność fizyczna
- Stosowanie diety bogatej w wapń
- Ćwiczenia obciążające układ kostny
- Zaprzestanie palenia tytoniu
- Ograniczenie spożycia alkoholu
- Suplementacja wapnia i vit. D3
- Regularna profilaktyczna ocenia gęstości mineralnej kości – densytometria
- Oznaczanie poziomu wapnia i fosforu we krwi oraz vit. D3
W badaniu densytometrycznym oznaczamy gęstość mineralna kości Jakie mamy zapotrzebowanie na wapń. Dorośli to 1200 mg/dobę, a kobiety po menopauzie 12000 – 1500 mg. – zalecana dietę omówiono w ulotce poniżej.
W Polsce działa program bezpłatnych badań densytometrycznych, które pozwalają wychwycić ubytek kostny, zanim dojdzie do złamania. Program jest przeznaczony dla kobiet w wieku od 50 do 70 lat, u których dotychczas nie wykryto osteoporozy. Corocznie lista ośrodków medycznych biorących udział w programie jest publikowana na stronach internetowych Narodowego Funduszu Zdrowia.
Pływania nie poleca się w profilaktyce złamań, ponieważ nie daje ono wymaganego obciążenia dla tkanki kostnej i nie poprawia struktury kości. Zalecane są przede wszystkim ćwiczenia poprawiające równowagę, np. tai chi, oraz ćwiczenia z użyciem niewielkich ciężarków (oporowe), które zwiększają masę mięśniową.
Materiały opracowano na podstawie publikacji Mp, Synevo, Adamed i Zentiva.
Hm Bogdan Dudkowski lekarz Stowarzyszenia.
