W niedzielne popołudnie 10 listopada 2024 r. środowisko harcerskie i kręgi seniorów ZHP wKrakowie i Nowym Sączu obiegła smutna wiadomość o śmierci Druha hm. prof. dr. hab. Józefa Lipca. Wiedzieliśmy, że znany, ceniony i lubiany Druh Profesor od pewnego czasu zmaga się z poważnymi problemami zdrowotnymi. Wierzyliśmy jednak, że z tej walki wyjdzie zwycięsko, że spotkamy się na 25-leciu Stowarzyszenia Przyjaciół Harcerstwa w Krakowie i wysłuchamy Jego kolejnej, jubileuszowej gawędy. Niestety…
W poniedziałek, 18 listopada 2024 roku, przyszło nam oddać ostatni hołd Druhowi Harcmistrzowi i podziękować za wspólnie spędzone chwile. Pomimo silnego deszczu i przenikliwego zimna uroczystości pogrzebowe na cmentarzu Rakowickim zgromadziły rodzinę, przyjaciół, przedstawicieli władz miasta i województwa, liczne reprezentacje wyższych uczelni z Krakowa, Warszawy i Rzeszowa oraz organizacji, z którymi współpracował prof. Józef Lipiec. Przy urnie stanęła asysta honorowa oraz poczty sztandarowe PKOl, Szkoły Podstawowej i Gimnazjum Publicznego im. Polskich Olimpijczyków w Niedomicach (wieś w powiecie tarnowskim, w gminie Żabno), Stowarzyszenia Przyjaciół Harcerstwa w Krakowie oraz Kręgu Seniorów „Szumiący Bór" przy Komendzie Hufca ZHP im. Bohaterów Ziemi Sądeckiej.
Uroczystość pogrzebową rozpoczęli członkowie najbliższej rodziny: córka Malwina i wnuk Jakub. Fatalne nagłośnienie, deszcz uderzający w płótno parasoli uniemożliwiały licznie zebranym przyjaciołom i współpracownikom odbiór słów wygłaszających pożegnalne mowy:
- prorektora UJ ds. współpracy międzynarodowej prof. dr hab. Jarosława Górniaka,
- dyrektora Instytutu Filozofii UJ prof. dr hab. Leszka Sosnowskiego,
- dr. Jacka Romańskiego – w imieniu doktorantów,
- Mieczysława Nowickiego – w imieniu Zarządu PKOl,
- Mariana Krasickiego – w imieniu Małopolskiej Rady Olimpijskiej,
- hm. Jerzego Klinika – w imieniu Krakowskiej Komendy Chorągwi ZHP oraz Stowarzyszenia Przyjaciół Harcerstwa w Krakowie,
- dr hab. Elżbiety Przybył-Sadowskiej, prof. UJ – Dziekan Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego,
- dr hab. Agnieszki Waleckiej-Rynduch, prof. UJ – Dziekan Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Swoimi refleksjami dzieliły się osoby, które łączyły z Profesorem więzy wieloletniej wspólnej aktywności i bliskiej przyjaźni. Wszyscy w ciepłych słowach wspominali Jego zawodową i społeczną działalność, harcerską służbę. Przypominali historie z Jego życia, podkreślali niezwykłą twórczość naukową, znaczenie i wpływ osobistych kontaktów na własne życie. Wystąpienia miały także osobisty, emocjonalny charakter.
Rodzinny grobowiec, w którym spoczął Józef Lipiec pokryły liczne wieńce i wiązanki kwiatów.
CZEŚĆ JEGO PAMIĘCI!
CZUWAJ!
Tekst i foto: hm. Andrzej Gaczorek
Ps.
Dziękuję, za życzliwą pomoc p. Marcinowi Krukowi, mistrzowi ceremonii pogrzebowej z Zakładu Pogrzebowego Lilia – Kraków.
Andrzej Gaczorek
Profesor Józef Lipiec był harcerzem i instruktorem harcerskim. Jest pięknym przykładem prawdziwości maksymy założyciela harcerstwa Andrzeja Małkowskiego, że „jak raz harcerzem, to na zawsze”.
Swoją działalność harcerską rozpoczął pod koniec lat 60-tych, jako uczeń liceum w hufcu Nowy Sącz. Najpierw był harcerzem, a potem szybko został przybocznym i drużynowym drużyny zuchowej. Zauroczony i zakochany w idei harcerskiej szybko awansował i został namiestnikiem zuchowym w Hufcu Nowy Sącz. Po rozpoczęciu studiów kontynuował działalność harcerską w namiestnictwie zuchowym Chorągwi Krakowskiej.
Mimo intensywnej pracy naukowej i działalności organizacyjnej w rozwoju nauki polskiej znajdował czas na to, by znaleźć się w gronie instruktorów harcerskich. W swojej książce zatytułowanej „Harcerskiej szlak” opisał swoje wspomnienia harcerskie i zamieścił swoje gawędy wygłoszone w stulecie harcerstwa polskiego, a potem na piętnastolecie i dwudziestolecie Stowarzyszenia Przyjaciół Harcerstwa w Krakowie, którego był czynnym i aktywnym członkiem. Niestety przygotowanej gawędy na 25-lecie Stowarzyszenia już nie wygłosi. W tej książce zamieścił także swoje przemyślenia, idee filozoficzne dotyczące działalności człowieka a w tym działalności harcerskiej oraz esej o metodzie harcerskiej. Powiązał także dwie idee, z którymi był także blisko związany przez lata: ideę harcerskie z ideami olimpizmu.
Przed chwilą usłyszeliśmy pieśń harcerską „Płonie ognisko i szumią knieje”. Druh Harcmistrz, jak ten drużynowy z pieśni, wygłaszał swoje gawędy, pełne ciepła i życzliwości oraz bogate przemyślenia dotyczące idei ruchu harcerskiego, tak w aspekcie historycznym, jak i w dniu dzisiejszym. Ostatni raz słyszeliśmy taką gawędę wygłoszoną na kominku zorganizowanym przez SPH w 80-lecie Jego urodzin.
Jak wspomniał Pan Profesor Jarosław Górniak (także harcmistrz) wśród wielu funkcji Prof. Józef Lipiec był także egzaminatorem przyszłych doktorantów różnych kierunków z przedmiotu filozofia. W roku 1981 miałem przyjemność być egzaminowanym przez Niego. 20 lat później, gdy jako Komendant Chorągwi zaproponowałem dh. phm. J. Lipcowi, aby dokończył swoją próbę harcmistrzowską. Uczynił to z wielką radością. Miałem zaszczyt być opiekunem Jego próby i wręczyć Mu czerwoną podkładkę harcmistrzowską podczas Zlotu 90-lecia Harcerstwa na Błoniach w 2001 roku .
Będzie nam bardzo brakowało Druha, Jego gawęd i spotkań, ale będzie żył w naszej pamięci.
Rodzinie składamy serdeczne kondolencje.
Żegnaj Druhu Harcmistrzu!
Czuwaj!
Profesor Józef Lipiec to postać wielowymiarowa: wybitny filozof, etyk, intelektualista z osiągnięciami na wielu innych polach, w tym w dziedzinie sportu i rozwoju idei olimpizmu, autor nie tylko licznych książek i akademickich artykułów, lecz także wielu prac popularnych, felietonów sportowych, harcerskich gawęd, harcmistrz oraz działacz i kibic piłki nożnej.
Od czasu studiów był związany z Uniwersytetem Jagiellońskim. Tu w latach 1959-1964 studiował filozofię pod kierunkiem Romana Ingardena, Izydory Dąmbskiej oraz Jana Leszczyńskiego.
W 1968 roku ukończył socjologię na UJ (studiując pod opieką profesorów Pawła Rybickiego, Aleksandra Gelli i Władysława Kwaśniewicza). W 1970 roku doktoryzował się na Uniwersytecie Jagiellońskim, w roku 1978 na tymże uniwersytecie uzyskał habilitację, a tytuł profesora otrzymał w roku 1984.
Po pierwszych latach kariery akademickiej spędzonych w AGH, od 1987 r. aż do przejścia na emeryturę, był profesorem w Instytucie Filozofii UJ, przez dwie kadencje kierował Radą Naukową Instytutu Filozofii, a także pełnił funkcję członka Senatu UJ, przewodniczącego uniwersyteckiej Komisji Etyki (jest autorem Akademickiego Kodeksu Wartości); przez wiele lat był cenionym egzaminatorem z filozofii dbającym o fundamenty wiedzy filozoficznej wśród doktorantów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prowadził wykłady z ontologii, filozofii społecznej, aksjologii, filozofii człowieka i etyki. Wypromował licznych magistrów i doktorów; przez wiele lat prowadził seminarium filozoficzne „Na przełomie”.
Działalność dydaktyczną prowadził też w innych uczelniach, m.in. w WSP w Rzeszowie, której rektorem był w latach 1980-1986, a także AWF w Krakowie czy Krakowskiej Akademii im. Frycza Modrzewskiego.
Był wieloletnim członkiem Komitetu Nauk Filozoficznych PAN. W latach 1986-90 kierował Radą Nauki i Techniki Makroregionu Południowo-Wschodniego PAN.
Sporządził blisko 150 recenzji doktoratów, habilitacji oraz wniosków profesorskich (nie licząc wielu opinii wydawniczych). Był członkiem rad wydawniczych wielu periodyków naukowych, komitetów konferencyjnych i wydawnictw zbiorowych.
Józef Lipiec jest autorem licznych książek, artykułów naukowych oraz publicystycznych, w których podejmował problematykę ontologii, aksjologii, filozofii społecznej, etyki, estetyki oraz filozofii sportu. Do jego prac należą m.in. „Podstawy ontologii społeczeństwa” (1972), „Polityka i filozofia” (1977), „Ontologia świata realnego” (1979), „Czas przesilenia” (1988), „W przestrzeni wartości” (1992), „Wolność i podmiotowość człowieka” (1997), „Kalokagatia” (1988), „Filozofia olimpizmu” (1999), „Koło etyczne” (2006), „Powrót do estetyki” (2006), „Fenomenologia wędrówki” (2009), „Etiudy ontologiczne (2013), „Filozofia miłości” (2016), „Homo olimpicus (2017)”, „Władza. Źródła, cele, żądze” (2019), „Drogi życia. Studia z filozofii człowieka” (2020), „My-ludzie: studia z filozofii społecznej” (2022). Książki z filozofii sportu to: „Kalokagatia” (1998), „Filozofia olimpizmu” (1999), „Pożegnanie z Olimpią” (2007), „Fenomenologia wędrówki” (2009), „Sympozjon Olimpijski” 2014) oraz „Homo Olimpicus” (2017).
Pod jego redakcją naukową ukazało się też wiele książek zbiorowych zarówno z obszaru filozofii, jak dotyczących idei olimpizmu.
Ja szczególną sympatią darzę jego bardzo osobistą, niewielką książkę zatytułowaną „Harcerski szlak” opublikowaną w 2022 r., którą przyniósł mi – jak zawsze z własnoręcznie wypisaną, lapidarną, lecz wymowną dedykacją: „Harcmistrzowi Jarosławowi hm. Józek L.”. Długo wtedy rozmawialiśmy o harcerstwie, o jego wspomnieniach i ciągłym zaangażowaniu w ten piękny ruch wychowawczy. Wracaliśmy do tej tematyki także przy okazji innych spotkań. Warto przy tym przypomnieć, że zaniedbaną niegdyś próbę harcmistrzowską Józef Lipiec wznowił i pomyślnie dokończył wiele lat po zakończeniu kursu harcmistrzowskiego i po wychowaniu wielu harcerskich instruktorów, a mianowanie odebrał podczas zlotowej gali z okazji 90-lecia ZHP. Jak sam napisał w swoich wspomnieniach: „Niemal 20 lat po otrzymaniu w Belwederze tytułu profesorskiego mogłem nareszcie cieszyć się czerwoną lilijką na rękawie i czerwoną podkładką pod harcerskim krzyżem. Mój muzealny mundur instruktorski zaczął wyglądać jak nowy”.
Prof. Józef Lipiec był też aktywny na innych polach. Szczególnie ważnym obszarem jego aktywności społecznej i intelektualnej był sport, a zwłaszcza ruch olimpijski.
Był członkiem-założycielem Polskiej Akademii Olimpijskiej, a od 2000 – jej przewodniczącym. Był też inicjatorem i wieloletnim prezesem Małopolskiej Rady Olimpijskiej oraz członkiem Rady ds. Sportu przy prezydencie miasta Krakowa. W latach 90-tych był członkiem Rady ds. Sportu i Turystyki przy Prezydencie RP.
Był publicystą w znanych czasopismach, takich jak: "Życie Literackie", "Student", "Przekrój", "Tempo" oraz "Zdanie", którego był pierwszym redaktorem naczelnym.
Przewodniczył kapitule Nagrody im. Henryka Jordana, był członkiem kapituł Kalos Kagathos, Ecce Homo, Małopolskiego Człowieka Roku, Nagród Miasta Krakowa i Wawrzynu Olimpijskiego. W 2010 roku otrzymał odznakę Honoris Gratia za zasługi dla Krakowa.
Profesor Józef Lipiec otrzymał tytuły doktora honoris causa Akademii Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie (2014) oraz Akademii Wychowania Fizycznego im. J. Piłsudskiego w Warszawie (2017). Odznaczony Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim OOP, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, złotym medalem „Za długoletnią służbę”, Złotą Odznaką ZHP (jako harcmistrz i działacz SPH), Złotym Medalem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego im. P. de Coubertina, Medalem Fair Play oraz trzykrotnie Wawrzynem Olimpijskim. Był honorowym obywatelem Drummondville w Kanadzie.
W mojej pamięci pozostanie na zawsze uśmiechnięty, serdeczny, nieodmiennie wyrozumiały, ciągle szukający pozytywnych stron u wszystkich i we wszystkim, a przy tym rozumny i zaangażowany. Pamiętam go z posiedzeń Rady Wydziału Filozoficznego, w trakcie których łagodził spory i z kolokwiów habilitacyjnych, w trakcie których zawsze był adwokatem zestresowanych habilitantów. To był człowiek mądry, dobry i duchowo piękny. Będzie mi brakowało naszych rozmów przy kawie, na którą lubił wpadać do mnie do dziekanatu, a następnie do rektoratu, także w przeddzień świąt czy w Sylwestra, bo wtedy mieliśmy dla siebie więcej czasu. Pozostaną jego książki z autorskim podpisem i wspomnienia naszych spotkań i rozmów.
Dziś żegnam profesora Józefa Lipca w imieniu władz i społeczności akademickiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, kłaniam się i składam wyrazy współczucia Najbliższym, ale żegnam też kogoś mi osobiście bliskiego, z kim dane mi było się zaprzyjaźnić i z kim łączyła mnie głęboka nić porozumienia. Czuwaj Józefie, drogi profesorze i harcmistrzu!